EU i prepoznavanje uloge religije u društvu

Globalna razmjena o religiji u društvu (GERIS) naziv je projekta Evropske unije koji okuplja 150 učesnika iz 55 zemalja s ciljem učenja jednih od drugih za sticanje novih vještina za jačanje multikulturnih društava.

GERIS projekat je inicirala i podržala Evropska komisija s ciljem da uz propitivanje uloge vjere u društvu pažnju usmjeri na upoznavanje religijske, kulturne i druge raznolikosti među zajednicama, te ih usmjeri u pozitivne tokove društvene inkluzije i građanske angažiranosti.

Nakon što su dvije godine radili putem on line sesija, ublažavanje mjera zaštite od koronavirusa omogućila je učesnicima projekta da se po prvi put sretnu „uživo“podijeljeni u pet grupa u Belgiji, Južnoj Africi, Sjedinjenim Državama, Maroku i Indoneziji. Teme njihovih radnih posjeta ovim zemljama su bile: Živjeti zajedno, Zajedničko državljanstvo i migracije, Raznolikost kroz obrazovanje i Biti manjina. Učesnici projekta će nakon toga biti umreženi putem više miniprojekata koji trebaju doprinijeti društvenoj uključenosti aktera različitih vjerskih tradicija kao i onih koji ne pripadaju niti jednoj od njih.

Raznolikost kroz obrazovanje

Raznolikost kroz obrazovanje bila je tema GERIS grupe koja je imala sedmodnevni program u Maroku, a u čiji rad su bili uključeni učesnici iz Velike Britanije, Irske, Belgije, Kanade, Portugala, Grčke, Sjedinjenih Država, Indonezije, Bangladeša, Tanzanije, Novog Zelanda, Južnoafričke Republike, Maroka i Bosne i Hercegovine.

Prof. dr. Dževada Šuško, šefica Odjela za zapadni svijet Uprave za vanjske poslove i dijasporu Rijaseta IZ u BiH i potpisnica ovih redaka su bile uključene u ovom GERIS timu za obrazovanje.

Tokom posjeta više obrazovnih institucija, kao i vladinih i nevladinih centara za rad s omladinom u Kazablanci, Rabatu i Fesu, ovaj tim je imao priliku steći uvid u rad njenih državnih i privatnih univerziteta, centara za rad s mladima u cilju prevencije od ekstremizma i terorizma, kao i centra za nelegalne izbjeglice.

Maroko - most između Evrope i Afrike

Radnu posjetu Maroku otvorila je ambasadorica EU u ovoj zemlji Patricia Lombart. Raznolikost, ubrzani razvoj ove zemlje, prilike za investicije, kao i, kako je istakla, pozitivan primjer Maroka u suprotstavljanju ekstremizmu, bile su tačke na koje se fokusirala tokom obraćanja GERIS timu uz isticanje podsticaja koje EU daje za obrazovanje u ovoj zemlji.

Posebno se osvrnula na doprinos rada žena koje rade u siromašnijim sredinama s ciljem pružanja osnovnog obrazovanja i suzbijanja ekstremizma, a koje se u Maroku nazivaju ‘muršidaat’.

Podsjetila je da je Maroko 2008. godine postao prva država u regiji kojoj je bio dodijeljen advanced status ili privilegovano partnerstvo, koji omogućava velike tržišne i investicijske šanse. Inače, EU ima angažmane u okviru susjedske politike s mnogim državama, kao što su Egipat, Tunis i Jordan, ali je jedino Maroko dobio privilegovani status sa uspostavljenim mehanizmom za ekonomsku konvergenciju i poboljšanje trgovinske razmjene uz ojačanu sigurnosnu saradnju u borbi protiv terorizma i pomoć za ograničavanje ilegalnih migracija na mediteranskom putu iz Afrike u Evropu. Naglasila je da, bez obzira na visok stepen siromaštva na selima u Maroku, danas je u njima gotovo stotpostotno dostupna električna energija, te podsjetila da je 1999. godine - kada je na prijesto došao Muhamed VI, električna energija bila dostupna za samo 18 posto stanovnika ruralnih područja ove zemlje.

Ambasadorica Lombart je istakla da je Marokao jedna od rijetkih država regije šireg Bliskog istoka koja je uspjela izbjeći veće posljedice Arapskog proljeća 2011. godine, kao i da je Maroko danas poznat po megaprojektu obnovljive energije u okviru koje je i uspostava solarne elektrane Noor Power Plant – OSPS u blizini mjesta Outzazate koji je najveći takav kompleks na svijetu, a čiji cilj je da Maroko vremenom bude izvoznik električne energije u Evropu i Afriku.

Veliki doprinos muallima u obrazovanju i prevenciji od ekstremizma

Politički analitičar Ahmed Asida je bio prvi predavač učesnicima GERIS projekta u Maroku. Bio je to kritički osvrt na politička zbivanja u ovoj zemlji. Kritizirao je utjecaj „političkog islama“na sve segmente društva, te se s posebnom žestinom osvrnuo na rad muallima poznatih kao muršidat, iako ih je ambasadorica EU Lombart pohvalila kao pozitivan primjer djelovanja u prevenciji protiv ekstremizmana. Učesnici iz Maroka su žustro reagirali na predavanje ovog analitičara konstatirajući da je po njemu „za sve što je negativno u Maroku kriv islam“. Napomenuli su ga da je na izborima održanim protekle godine pobijedio liberalni At-Tedžemuu al-Islamijj lil-Ahrar, te da aktivistice muršidat finansira država.

Ambasadorica EU Lombart je napomenula da se Kraljevina Maroko na regionalnom nivou promatra kao primjer u pristupu borbi protiv terorizma i ekstremizma, kao i da je ovaj pristup započeo sveobuhvatnim reformama koje je uveo marokanski kralj Muhamed VI 2003. godine nakon terorističkih napada u Kazablanci. S obzirom na to da je Muhamed VI istovremeno i emiru-l-mu’minin – glavni vjerski autoritet u državi, reforme su se odnosile i na rad vjerskih institucija, te su tako džamije i islamske obrazovne institucije potpale pod strogi nadzor države, a iz dotada važećih udžbenika su povučeni sadržaji koji su ocijenjeni kao ekstremistički. Kralj je, također, osnovao islamsku akademiju za studente islamskih nauka iz sjeverne i zapadne Afrike, kao i studente iz Evrope.

U okviru borbe protiv terorizma i ekstremizma pokrenut je i program u Rabatu kojim su obučavane žene. One su nakon obuke dobile zvanje muršidat i radile u džamijama i drugim javnim prostorima širom zemlje s fokusom na siromašnije dijelove, gdje djeca nisu imala priliku za obrazovanjem čime su bila podložna manipuliranju nedobronamjernih grupa. Ovaj program je utjecao i na osnaživanju žena i njihovog doprinosa pozitivnim procesima u društvu, naročito u obrazovanju. Čak trećina djece osnovnoškolskog uzrasta 1999. godine nije išla u školu, danas je taj procenat pao na tri posto.

Maroko je 2004. godine reformirao i porodični zakon iz koga se ističu stavke prema kojima je ženama dozvoljeno pravo na